Tutmak, kavramak, bırakmamak, elinde tutmak, elde bulundurmak, ele geçirmek, durdurmak, bloke etmek, sabitlemek, yol kesmek, yakalamak gibi daha bir çok anlamları da olan, günlük yaşantımızda çok kullandığımız bir kelimedir. Aşağıdaki örnekleri sıralayınca …evet … ne kadar çok kullanıyormuşuz biz bu kavramı diye belki de biraz şaşırırız.

– Nöbet tutmak, oruç tutmak , çoban tutmak, avukat tutmak, muhasebeci tutmak, öğretmen tutmak , sığırtmaç tutmak, kahya tutmak, hizmetçi tutmak, amele ve işçi tutmak…

– Verdiği sözü tutmak, taraf tutmak, eş tutmak, iş tutmak, seni gözüm tuttu, ilenci tutmak, fal tutmak, mayaladığım (çaldığım) yoğurt tuttu, yağmur burayı da tuttu, kaç para tuttu, yağan kar tuttu, bir yol tutturmak, ağzı ile kuş tutmak …

– Elimi tut, elimden tut, tut elimi bırakma, elini tutturmamak,elini tutmak, elinde tutmak, elinin altında tutmak, el üstünde tutmak, el tutmak, el ele tutuşmak, tezgah altında tutmak, kontrol altında tutmak, göz önünde tutmak,

– Karısının tuttuğu terlikleri giymek, olta ile balık tutmak, tutarken zorlanmak, zor tutmak, güçlükle tutmak, çanak tutmak,  tavşana kaç tazıya tut dersin, tutkalladım ve tuttu, tutkal ile yapıştırdım tuttu, çivi ile tutturmak, toplu iğne ile tutturmak…

– Hıçkırık tutmak, hıkıdık tuttu beni tuttuda kuruttu beni, gülme krizi tuttu, ev tutmak (ev, araba, yat, kat, oda, otobüs, minibüs, taksi …vb. tutmak), polis caddeyi tutmuş , dağın başını duman tutmuş, tutuklamak, tutuklu, tutuksuz, tutuk evi…

– Eli ayağı tutuyor, bu boya iyi tuttu, saçıma ve elime yaktığım kına iyi tuttu, misafirlere şeker ve kolonya tuttu, toz da olsa mendili burnuna tutmaz…

– Taşa tutmak, topa tutmak, yaylım ateşine tutmak, hadi …tutalım bir suçu vardı, beş bin lirayı senin borcuna tuttum, hesabı tutturdum, hesap tuttum, attı ama tutturdu/ tutturamadı, tencerenin dibi tuttu…

– Kedi tuttuğunu, kaleci tutamadığını yer, atem tutem men seni, tuttumu bırakmaz, tuttuğunu koparmak, bal tutan parmak yalar, işini kış tut da yaz çıkarsa bahtına, ağanın eli tutulmaz,.. beni el alemle bir tutma, … ne tutarsa, tutturabildiğine,..

– Sütler kaymak tutar tutmaz ordayım, ektiğim tohum ve fidanlar ya tutar ya tutmaz, o senin yerini tutmaz , ..bi tutturdu, bir türkü tutturdu, tutturdu da tutturdu, …derken eve gidelim diye tutturdu, …geliverdi attı tuttu gitti, …hedefi ıskalamadın hedefi tutturdun, … toto da on üç tutturmak, sayısalda tutturmak, sınavda en iyi puanı tutturmak, …zabıt tutmak, tutanak tutmak, ..akılda tutmak, ayrı tutmak, elinin ucu ile tutmak, şunu iğne ile tutturuver…

– Kapıyı açık tutmayın sinekler girer, bu oyun tutarsa parseyi toplarsın, iç çamaşırından tut da …tencereye kadar her şey var, (tutamak) bunun bir tutamağı olmalı, tutacak , tutaç, tutmaç çorbası… bir tutam saç, bir tutam gül ve çiçek, içinde tutmak , avucunda tutmak, olayın dışında tutmak…

– Sözünü tut, tut bakalım sözünü, sözümü tut ve beni dinle, verdiği sözü hiç tutmadı, taraf tutmak , hakem taraf tuttu…

– Aklında tut, aklından bir sayı tut, ağzında bakla ıslanmaz sır tutmaz, çul tutmaz, tuttuğun altın olsun, tutunduğu dalı kesmek, tuttuğunu koparmak, don tutmuş, acı patlıcanı kırağı (çalmaz) tutmaz…

Tutmak kavramını ifade eden kelime ve kelime grupları ile söz dizelerini ayrı ayrı cümle içinde kullanmaya ve açıklamaya hiç gerek olmadığıma inanıyorum. Bu sebeple diyorum ki; isabetli bir karar vererek “TUTMAK” kavramını seçmekle çok iyi ettiğimi düşünüyorum.

Tutmak kavramı yerine; tutma, bırak, koyuver gitsin, ne halt ederse etsin, sağlam tutma bırak kaçarsa kaçsın, kafanı yorma, hiç aklında tutmasan da olur, elinden tutma… gibi kelimeler ne göze, ne de kulağa pek hoş gelmiyor. İnsanca ve sosyal bir yaşam içerisinde organik dayanışmaya ihtiyaç duyduğumuz için bizler, “TUTMAK” kavramını çok iyi anlamaya , kavramaya ve günlük hayatımızda daha çok kullanmaya devam edelim. El ele verelim , el ele tutuşalım, verdiğimiz sözleri tutalım , büyüklerimizin verdiği öğütleri tutalım, tarihimize ve geçmişimize de sahip çıkalım, istikbale birlikte yürüyelim.

Atatürk  İlke ve İnkılaplarını kendimize rehber edinelim ve onları unutmayalım, her daim aklımızda tutalım.Çağdaş olalım, ilim, bilim ve fen alanındaki teknik gelişmeleri takip edelim ve bu gelişmelerden azami ölçüde istifade edelim.

Muharrem KAYNAK

11 HAZİRAN 2022